Wetenschappelijke bronnen omtrent de veiligheid van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap

Er zijn veel bronnen beschikbaar om de veiligheid van het gebruik van een geneesmiddel tijdens de zwangerschap in te schatten. Wel dienen we een onderscheid te maken tussen drie types van bronnen. Ten slotte dien je in te schatten in welke situaties je welke bronnen gebruikt.

1. Primaire bronnen

Primaire bronnen verzamelen alle individuele studies die gepubliceerd werden omtrent het gebruik van een specifiek geneesmiddel tijdens de zwangerschap. De grootste primaire databases in deze categorie zijn de DART-database en het handboek ‘Drugs in Pregnancy and Lactation’ van Briggs (bij aankoop digitaal beschikbaar). In de Briggs wordt ook steeds een samenvatting weergegeven. 

Primaire bronnen zijn interessant wanneer een vrouw een specifiek geneesmiddel inneemt en er liever niet omgeschakeld wordt naar andere geneesmiddelen. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een psychiatrische voorgeschiedenis. In deze situatie vindt men zeer uitgebreide informatie over dit specifieke geneesmiddel terug en is men in staat een goede risico-baten analyse te maken.

2.Secundaire bronnen

Secundaire bronnen maken een interpretatie en samenvatting van primaire bronnen. De meest gebruikte Nederlandstalige secundaire bronnen zijn Lareb (NL) en Cybele (Be). Daarbij dient gezegd te worden dat Lareb betrekkelijk meer up-to-date bronnen gebruikt dan Cybele en daarom onze voorkeur wegdraagt. Internationaal bestaan een paar mooie aanvullingen. We onderscheiden de Franstalige Lecrat-database en de Engelstalige UKTIS database.

Het grote voordeel van sommige secundaire bronnen is dat je kan zoeken op een geneesmiddelgroep en zo onmiddellijk ziet welk geneesmiddel binnen die groep het veiligst is. Dit kan handig zijn bij een zelfzorgvraag, of wanneer je op zoek bent naar een alternatief. De meeste bronnen blijven echter molecuulspecifiek werken. Baseer je advies bovendien ook nooit op slechts één secundaire bron, aangezien het hier steeds om een interpretatie gaat.

3. Diversen

Daarnaast bestaan nog een aantal andere bronnen zoals de wetenschappelijke bijsluiter, de informatie op het Farmacotherapeutisch Kompas en het BCFI. Deze bronnen maken eerder een voorspelling op basis van farmacokinetische gegevens, of geven slechts zeer beknopte informatie weer. We raden af deze bronnen als enige bron te gebruiken.

Wat moet je onthouden

• Voor een snelle screening adviseren we het gebruik van Lareb.nl. Voor een uitgebreide evaluatie, adviseren we het gebruik van primaire bronnen zoals Briggs of de DART-database.
• Raadpleeg bij voorkeur altijd meerdere bronnen om de veiligheid van een geneesmiddel in te schatten
• Wanneer geen of onduidelijke informatie over een geneesmiddel terug te vinden is, switch dan naar een gelijkaardig geneesmiddel waar wel informatie over bestaat
• Vermijd preparaten met verschillende ingrediënten (bvb fytotherapeutische mengsels) of waarvan niet alle ingrediënten of dosissen gekend zijn. Evalueer bovendien ook altijd de hulpstoffen (bvb ethanol).

Wil je leren werken met deze databases en zo een onderbouwd advies kunnen formuleren aan je patiënten/cliënten? Kom dan naar onze workshop ‘Geneesmiddelgebruik tijdens de zwangerschap’. Na deze workshop heb je het opzoeken in de vingers en kan je de dag erna aan de slag.